PWY YW MARY WOLLSTONECRAFT
PWY YW MARY WOLLSTONECRAFT
Roedd MARY WOLLSTONECRAFT (27 Ebrill 1759 - 10 Medi 1797) yn awdur o Loegr yn ogystal ag athronydd ac eiriolwr hawliau menywod. Ganwyd ail blentyn teulu o saith o blant, Wollstonecraft yn Llundain. Ar ôl i'w dad, a newidiodd o wehyddu i ffermio, fethu ac roedd yn ddyn treisgar, dechreuodd yfed alcohol mewn pryd.
Gan nad oedd merched yn cael eu hanfon i'r ysgol bryd hynny, dysgodd ddarllen ac ysgrifennu trwy hen fwtler. Unwaith eto, yn y cyfnod a grybwyllwyd, yr unig ffordd gyffredin i ferched wneud bywoliaeth oedd priodas ac oherwydd nad oedd Wollstonecraft yn agos at y sefyllfa hon, gadawodd y tÅ·. Ac mae'n credu bod priodi am arian yn buteindra cyfreithiol.
Yn ystod y cyfnod hwn, gwnaeth bron y rhan fwyaf o'r proffesiynau y gallai menywod eu gwneud. Mae hi wedi tueddu tuag at feysydd fel mynd gyda phobl gyfoethog yn eu teithiau a'u gweithgareddau am ffi, bod yn llywodraethwr, addysgu, bod yn brifathro ysgol, ac ysgrifennu. Cyhoeddwyd y stori hir y bu iddi ddelio â hi yn ystod ei chyfnod fel gwarchodwr plant ac enw Mary a’i llyfrau o’r enw Education of Girls gan dŷ cyhoeddi Fleet Street. Ar ôl llogi Wollstonecraft, a gafodd ei ddylanwadu gan feddyliau'r cyhoeddwr Joseph, fel golygydd, dysgodd a chyfieithodd Eidaleg, Almaeneg a Ffrangeg trwy ei waith ei hun.
Daeth yn enwog mewn amrantiad ym 1770, pan oedd yn un deg tri ar hugain oed. Cafodd y llysenw'r Underskirt Hyena ar ôl cyhoeddi'r erthygl 'Protection of Human Rights' yn erbyn Edmund Burke, sy'n adnabyddus am ei safiad yn erbyn y Chwyldro Ffrengig. Cyhoeddodd ei llyfr, The Justification of the Rights of Women, a oedd yn seiliedig ar y Datganiad o Hawliau Dynol ac a gwblhaodd mewn chwe wythnos, a'i gysegru i Talleyrand, gwladweinydd o Ffrainc. Yn y gwaith hwn, nododd nad yw menywod yn wannach na dynion yn ôl eu natur a'u bod yn gyfartal, ond mewn gwirionedd, mae sefyllfa o'r fath yn codi oherwydd diffyg addysg ac anwybodaeth.
Priododd Wollstonecraft, menyw a oedd â pherthynas wael â Fuseli a Gilbert Imlay ac a oedd â merch ag Imlay, â William Godwin ym 1775, y cyfarfu â hi trwy ei chyhoeddwr. Fodd bynnag, bu farw ddwy flynedd yn ddiweddarach, ddeg diwrnod ar ôl genedigaeth ei hail ferch. Gadawodd ei farwolaeth lawer o lawysgrifau anorffenedig ar ôl. Bu farw ei ail ferch, y mae pawb yn ei hadnabod fel Mary Shelley, ychydig ar ôl ei eni; Dilynodd Mary Wollstonecraft Godwin lwybr ei mam i ddod yn awdur a chyhoeddi Frankenstein.
Flwyddyn ar ôl marwolaeth Wollstonecraft, cyhoeddodd ei wraig fywgraffiad o Wollstonecraft. 20, er iddo gael ei achosi yn anfwriadol gan ddifrod drwg-enwog Wollstonecraft oherwydd y cofiant hwn. Gydag ymddangosiad symudiadau ffeministaidd gyda dechrau'r ganrif, daeth barn yr awdur i'r amlwg eto a dechrau ennill pwysigrwydd. Yn enwedig mae beirniadaeth menywod o gydraddoldeb a chysyniad traddodiadol benyweidd-dra wedi dod yn fwy a mwy pwysig. Bellach mae'n cael ei ystyried yn un o gonglfeini athroniaeth ffeministaidd ac ymhlith ei sylfaenwyr.
Pan edrychwn ar feddyliau'r awdur, mae'n bosibl dweud bod ganddo syniad y gellir ei seilio ar ddyneiddiaeth radical sy'n anelu at gred ryddfrydol a chydraddoldeb yn seiliedig ar oleuedigaeth. Mae'n dadlau y dylai fod ganddo hawliau cyfartal yn seiliedig ar y syniad o bersonoliaeth ac mewn pynciau eraill, yn enwedig addysg. Yn ei weithiau, mae'n arddangos y gofod cartref fel gofod trefn gymunedol a chymdeithasol.
LLYFRAU
Meddyliau ar Addysg Merched
Cyfiawnhad dros Hawliau Menywod
Golygfeydd Hanesyddol a Moesol y Chwyldro Ffrengig